شكل‌گيري، تاريخچه، آمادگي براي المپياد كامپيوتر و ...

قبل از اينكه شروع به خوندن اين پست كنيد، بذاريد يكي از تجربه‌هام رو براتون بگم.

زماني، هميشه در فكر اين بودم كه از همه برتر باشم و تمام تلاشم رو براي اين موضوع مي‌كردم. در هر زمينه‌اي. اونقدر اين موضوع در من استرس ايجاد مي‌كرد كه هيچ لذتي از كارهايي كه مي‌كردم نمي‌بردم. اضطراب اينكه نكنه اول نباشي، نكنه خيلي از دوستات ازت جلو بزنن. همه چيز رو رقابتي مي‌ديدم. اما بعد از مدتي ديدم اين استرس من رو نابود ميكنه. عمرم داره مي‌گذره و من بدون اينكه احساس كنم دارم زندگي مي‌كنم وقتم رو مي‌گذرونم.

ديدگاهم رو عوض كنم. قبل ار انجام هر كاري تنها چيزي كه از خودم مي‌پرسيدم اين بود كه با انجام اين كار خوشحال خواهم شد؟ اين بار طور ديگه‌اي به كارهايي كه انجام مي‌دادم نگاه كردم. از مطالعاتم لذت مي‌بردم. از ورزش، موسيقي، زندگي و حتي امتحانات. مهم نبود اول بشم. مهم اين بود كه دارم لذت مي‌برم. تلاشم رو مي‌كردم نه به خاطر اينكه برتر ميدون باشم. براي اينكه به بهترين نحو از كاري كه مي‌كنم لذت ببرم.حتما منظورم رو از گفتن اين مطلب فهميدين...شكل گيري المپياد كامپيوتر:
در بيست و چهارمين كنفرانس عمومي يونسكو سال 1987در فرانسه ايده‌ي برگزاري المپياد كامپيوتر براي اولين بار مطرح گرديد . اهداف اصلي برگزاري اين آزمون، به عنوان گسترده‌ترين مسابقه‌ي علمي دانش‌آموزان در زمينه علوم كامپيوتر در دنيا، ايجاد انگيزه و علاقه در فراگيري و پ‍‍ژوهش در علوم كامپيوتر و انفورماتيك و همچنين گسترش مناسبات علمي و فرهنگي بين ملت‌ها مي‌باشد .

تاريخچه المپياد كامپيوتر:

المپياد كامپيوتر به عنوان يكي از المپياد‌هاي شش گانه علوم براي اولين بار در سال 1989 در كشور بلغارستان و با حضور سيزده كشور برگزار گرديد. در دومين دوره اين مسابقات روسيه سفيد (شوروي سابق) در سال 1990 ميزبان بيست و پنج كشور شد. و بالاخره شانزدهمين دوره نيز به ميزباني كشور يونان و با حضور هشتاد و يك كشور برگزار گرديد. هفدهمين دوره از اين مسابقات نيز در كشور لهستان برگزار خواهد شد.

المپياد داخلي كامپيوتر:

مسابقه‌هاي داخلي المپياد كامپيوتر به منظور انتخاب تيم اعزامي به المپياد جهاني برگزار مي‌شود. شكل اين مسابقه‌ها از ابتداي آن تا كنون، تغييرات زيادي يافته است. در حال حاضر اين مسابقات در دو مرحله برگزار مي‌شود كه در مرحله اول از ميان شركت‌كنندگان، حدود هزار نفر انتخاب مي‌شوند و در مرحله بعد، از ميان اين افراد 30 نفر برگزيده‌ مي‌شوند. يك دوره تابستاني براي آموزش اين افراد برگزار مي‌شود كه در انتهاي آن 6 نفر انتخاب مي‌شوند.
(نكته مثبت براي كسايي كه مي‌گن اگه برنده نشم چي مي‌شه:اينقدر تو اين دوره‌ي تابستوني ازتون امتحان مي‌گيرن كه ديگه امتحاناي دانشگاه براتون مي‌شه آب خوردن. استرستون كامل از بين مي ره. پس نتيجه‌ي اخلاقي اينكه اين آزمون‌هاي متعدد و مطالعات خارج از محدوده‌ي مدرسه اعتماد به نفستون رو بالا مي‌بره.)



آزمون مرحله دوم نيز به صورت تشريحي است و با توجه به نتايج آن آزمون و همچنين نتايج مرحله اول حدود 30 نفر از دانش‌آموزان براي شركت در اردوي تابستاني كه در باشگاه دانش‌پژوهان جوان برقرار است انتخاب مي‌شوند. سوالات مرحله اول بيشتر به تست‌هاي هوش شباهت دارد تا به سوالات كامپيوتر يا رياضي. موضوعاتي كه همواره در بين سوالات مرحله اول ديده مي‌شود مباحث شمارش، بررسي حالات، معماهاي منطقي، مسائلي از گراف و مسائلي كه به نوعي به طراحي الگوريتم‌ها مربوط مي‌شوند، نظريه بازيها و مسائل بازگشتي است.

مرحله دوم سوالها به صورت تشريحي بوده و بيشتر به رياضيات گسسته و مباحث طراحي الگوريتم نزديك مي‌شود.

آزمون مرحله سوم به صورت تئوري – عملي برگزار مي‌شود آشنايي قبلي با زبان برنامه‌نويسي (به خصوص پاسكال) در اين مرحله مفيد است.چگونگي بر گزاري مسابقات بين المللي المپياد كامپيوتر در خارج از ايران:
همانطوركه گفتيم،المپياد جهاني كامپيوتر ، از سال 1989 آغاز شد.
از هر كشور ، يك تيم حداكثر 4 نفره ، مي‌تواند در اين مسابقات شركت كند.به طور كلي ، در مسابقات المپياد رقابت بين افراد است ، نه تيم ها.بنابراين هيچ رتبه بندي اي بين كشورهاي شركت كننده در المپياد به طور رسمي اعلام نمي‌شود.(البته لازم به ذكر است كه بعضي از كشورها مانند ايران ، براي مقايسه‌ي وضعيت خود با كشورهاي ديگر ، خودشان رتبه‌ي تيم‌ها را محاسبه مي‌كنند.البته در هر صورت بايد به خاطر داشت كه اين رتبه‌بندي ، يك رتبه‌بندي رسمي نيست و در بسياري از موارد نيز به دليل اين كه امتياز شركت كنندگاني كه نمره آنها كم شده است ، اعلام نمي‌شود، رتبه‌بندي ، يك رتبه‌بندي تقريبي است.)

دانش‌آموزان شركت كننده در المپياد كامپيوتر بايد در 2 جلسه 4 ساعته به حل مسأله اي كه بايد با طراحي الگوريتم مناسب براي آن(به يكي از زبانهاي پاسكال ،C يا بيسيك) برنامه‌نويسي كنند، مي‌پردازند. محور اصلي مسائل مطرح شده، تفكر نظم يافته براي كشف مجهول يا «تفكر الگوريتمي» است. اين طرح دقيقاً همان هدفي است كه درس كامپيوتر و انفورماتيك در دوره متوسطه در كشور ما براساس آن تدوين شده است . در هنگام امتحان به هر دانش‌آموز يك كامپيوتر اختصاص داده مي‌شود. كامپيوتر‌ها از نوع سازگار با I.B.M و با صفحه كليد استاندارد است. هر كامپيوتر به يك ديسك سخت مجهز است كه نرم افزار‌هاي موردنياز دانش‌آموزان روي آن قرار داده شده است.
نحوه‌ي تصحيح نيز به اين صورت است كه براي هر مسئله تعدادي تست به برنامه داده مي‌شود و بسته به جوابي كه برنامه به اين تست‌ها مي‌دهد نمره برنامه تعيين مي‌شود بنابراين در ارزشيابي برنامه‌ها، متن آنها هيچ‌گاه مورد بررسي قرار نمي‌گيرد به همين دليل "دقت"يك عنصر مهم در المپياد كامپيوتر است.
اعضاي هر تيم بايد حداكثر 4 نفر بوده و زير 20 سال سن داشته باشند. اين گروه به همراه يك سرپرست و يك دستيار در مسابقات حضور خواهند يافت. در هيات ژوري، سرپرستان هر تيم حضور دارند و با نظر آنان تصحيح نهايي صورت مي گيرد (سرپرستان هر تيم كار ترجمه را نيز انجام مي‌دهند). دانش‌آموزان شركت كننده فرصت اضافي براي تهيه 2 ليست چاپي و 2 كپي روي ديسكت از برنامه خود را دارند. يك نسخه تصحيح شده در اختيار سرپرست تيم‌ها قرار مي‌گيرد. در نهايت امتياز دانش‌آموزان با توافق طرفين مشخص مي‌شود. تعيين حدود نمرات براي جوايز اول، دوم و سوم توسط هيات ژوري انجام مي‌شود. رده‌بندي امتيازات فردي نيز صورت مي‌گيرد.
نحوه آمادگي براي شركت در المپياد كامپيوتر:

المپياد كامپيوتر، در ابتدا مانند المپياد رياضي است و مانند آن، محتاج به خواندن عميق و مفهومي مطالب است و در نهايت به حل مسئله ختم خواهد شد.
در ابتدا لازم است بدانيد كه: فقط بچه ‌ها در سال دوم دبيرستان شرايط پذيرش در المپياد رو دارند و سال اولي ‌ها آزمايشي شرکت مي‌کنند.
مباحثي كه در مراحل مختلف المپياد كامپيوتر مطرح مي‌شوند، عبارتند از تركيبيات، نظريه گراف، نظريه احتمال، الگوريتم و ساختمان داده ‌ها و زبان‌هاي برنامه نويسي و ماشين‌ها مي‌باشند.

براي شروع توصيه‌ي ما هميشه به دانش‌آموزان مطالعه‌ و حل مسائل تركيبيات و شمارشي است. اين مبحث علاوه بر اينكه درصد زيادي از سوالات مرحله‌ي اول را در بر مي‌گيرد و پيش‌نياز مباحث ارائه شده در مراحل بعدي هست، باعث تقويت قدرت حل مساله و خلاقيت در دانش‌آموزان نيز مي‌گردد. براي مطالعه مبحث تركيبيات و شمارش ما كتاب " رياضيات انتخاب "‌ اثر " نيون "‌ را پيشنهاد مي‌كنيم كه ترجمه‌ي آن را " مركز نشر دانشگاهي "‌ منتشر كرده و در اختيار علاقه‌مندان قرار داده است.

ابتدايي ترين و در عين حال كليدي ترين مباحث، براي المپياد كامپيوتر، اثبات ‌ها و استقرا هستند. مهم‌ترين خاصيتش، حل كردن مسائل در مرحله دوم المپياد هست. تسلط به استقرا، باعث موفقيت در پاسخگويي به سوالات الگوريتمي مي‌شود. بهترين كتابي كه در اين زمينه، پيشنهاد مي‌شود، كتاب الفباي المپياد كامپيوتر، نوشته مرتضي محمد آبادي هست.

بعد از پيشروي تا اين مرحله، نوبت به حل مسئله مي‌رسد.
کتاب کريتيو (CREATIVE) فصل مناسبي براي استقرا دارد و با حل مسائل آن کتاب، توانايي شما در مبحث استقرا تکميل مي‌شود! كار بعدي كه توصيه مي‌شود در آموزش آن تمام تلاش خودتان را بكنيد، يادگيري روش‌هاي اثبات است.
براي اين منظور به شما توصيه مي‌كنم كه كتاب "استراتژي حل مسئله "، خصوصا پنج فصل اول را مطالعه كنيد.

كتاب بعدي كه در زمينه تركيبيات، معرفي مي‌كنيم، كتاب تركيبيات، نوشته علي‌پور هست كه فصل اول آن براي حل مسائل تركيبيات، بسيار عالي مي‌باشد.

مبحث بعدي كه بايد به مطالعه آن بپردازيم، اصل لانه كبوتري است كه براي يادگيري آن، همان كتاب "تركيبيات " علي‌پور، پيشنهاد مي‌شود كه با مطالعه و حل مسائلش، مي‌توانيد مطمئن باشيد كه در اين مبحث نيز توانايي لازم براي حل مسئله را داريد.
اكنون زماني است كه مي‌توان گفت شما براي مبحث تركيبيات، آمادگي نسبتا كامل داريد. براي آمادگي كامل در اين موضوع، كتاب بعدي كه به شما توصيه مي‌شود، كتاب "اصول و فنون تركيبيات" است.

در مورد مبحث گراف هم عرض مي‌كنم كه:

كتاب‌هايي كه در اين زمينه به شما عزيزان، پيشنهاد مي‌كنم، كتاب‌هاي "نظريه گراف" نوشته باندي و مورتي، و يا "نظريه گراف"، نوشته وست و "تركيبيات" نوشته علي‌‌پور هستند.
نكته اي كه شما بايد مد نظر داشته باشيد، حل مسئله زياد هست.
براي مسائل الگوريتمي هم، كتاب "مسائل الگوريتمي" نوشته دكتر قدسي پيشنهاد مي‌شود. براي الگوريتم هم، كتاب CLRS (آشنايي با الگوريتم ‌ها ) و كتاب كريتيو معرفي مي شوند.